सक्षम शिष्यवृत्ती योजना

परिचय

• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना ही अपंग विद्यार्थ्यांसाठी केंद्रीय अर्थसंहाय्यित शिष्यवृत्ती आहे.
• ही योजना अखिल भारतीय तंत्रशिक्षण परिषदेद्वारे लागू केली जाते.
• ही प्रामुख्याने विशेष सक्षम/ विशेष आव्हान असलेल्या विद्यार्थ्यांवर लक्ष्य केंद्रित करते.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना सुरू करण्यामागील मुख्य उद्देश हा शारीरिकदृष्ट्या अपंग विद्यार्थ्यांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे आहे जेणेकरून ते त्यांचे उच्च शिक्षण पूर्ण करू शकतील.
• या योजनेला विशेष सक्षम विद्यार्थ्यांसाठी सक्षम शिष्यवृत्ती योजना असेही म्हणतात.
• एआयसीटीई मान्यताप्राप्त संस्थेत शिकत असलेल्या सर्व विशेष आव्हानीत/ विशेष सक्षम विद्यार्थ्यांना दर वर्षी शिष्यवृत्ती प्रदान करळी जाईल.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजनेअंतर्गत निवडलेल्या सर्व विद्यार्थ्यांना रु. ५०,०००/- दरवर्षी  प्रदान केले जातील.
• विद्यार्थी ही शिष्यवृत्ती रक्कम त्यांच्या महाविद्यालयाची फी भरण्यासाठी आणि अभ्यासाशी संबंधीत वस्तु खरेदी करण्यासाठी वापरू शकतात.
• केवळ शारीरिकदृष्ट्या आव्हान/ अपंग विद्यार्थी ज्यांचे अपंगत्व टक्केवारी ४० तककेपेक्षा जास्त आहे तेच सक्षम शिष्यवृत्ती योजनेअंतर्गत शिष्यवृत्ती मिळवण्यास पात्र आहेत.
• पदवीधर विद्यार्थ्यांना जास्तीत जास्त ४ वर्षांसाठी शिष्यवृत्ती मिळेल.
• आणि डिप्लोमा विद्यार्थ्यांना जास्तीत जास्त ३ वर्षांसाठी शिष्यवृत्ती मिळेल.
• टेक विद्यार्थी पात्र आहेत ज्यांचे कौटुंबिक वार्षिक उत्पन्न दर वर्षी  रु. ८,००,०००/- पेक्षा कमी आहे.
• २०२३-२०२४चा अर्ज सक्षम शिष्यवृत्ती योजनेसाठी ३१-०१-२०२४ पर्यत अर्ज करण्यासाठी खुला आहे.
• पात्र विद्यार्थी सक्षम शिष्यवृत्ती योजनेसाठी ३१ जानेवारी २०२४ रोजी किंवा त्यापूर्वी अर्ज करू शकतात.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजनेचा ऑनलाइन अर्ज हा राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती पोर्टलवर उपलब्ध आहे.

योजनेचे फायदे

• एआयसीटीई सक्षम शिष्यवृत्ती योजनेद्वारे सर्व पात्र विद्यार्थ्यांना वार्षिक शिष्यवृत्ती म्हणून खालील आर्थिक सहाय्य देण्यात येईल :-
  • दर वर्षी रु. ५०,०००/- ची शिष्यवृत्ती.
  • शिष्यवृत्तीचा कालावधी हा पदवी अभ्यासक्रमासाठी जास्तीत जास्त ४ वर्षे आणि डिप्लोमा अभ्यासक्रमासाठी ३ वर्षे आहे.

पात्रता निकष

• विद्यार्थी भिन्न- अक्षम/ विशेष आव्हानात्मक असावेत.
• विद्यार्थ्याची अपंगत्व टक्केवारी ४० टक्क्यांइतकी किंवा त्याहून अधिक असावी.
• विद्यार्थ्याचे कौटुंबिक उत्पन्न दर वर्षी हे रु. ८ लाखापेक्षा जास्त नसावे.
• एआयसीटीई मान्यताप्राप्त संस्थांमध्ये यूजी पदवी लेव्हल अभ्यासक्रम किंवा डिप्लोमा लेव्हल अभ्यासक्रम यामध्ये प्रवेश घेणारे.
• पहिल्या वर्षाचे किंवा दुसऱ्या वर्षाचे विद्यार्थी (लॅटरल एंट्रीद्वारे प्रवेश) पात्र आहे.
• विद्यार्थ्याची शैक्षणिक संस्था एआयसीटीई द्वारे मान्यताप्राप्त असावी.
• उमेदवार कोणत्याही केंद्र/ राज्य/ एआयसीटीई मंजूर शिष्यवृत्तीचा लाभार्थी नसावा.

आवश्यक कागदपत्रे

• सकाशम शिष्यवृत्ती योजनेसाठी अर्ज करतांना अपलोड करायचे कागदपत्रांची यादी खालीलप्रमाणे आहे :-
  • १० वी प्रमाणपत्र आणि मार्कशीट.
  • १२ वी प्रमाणपत्र (पदवी स्तराच्या बाबतीत) आणि मार्कशीट.
  • आयटीआय प्रमाणपत्र (डिप्लोमा स्तरासाठी लॅटरल एंट्रीच्या बाबतीत) आणि मार्कशीट.
  • डिप्लोमा प्रमाणपत्र (पदवी स्तरसाठी लॅटरल एंट्रीच्या बाबतीत).
  • उमेदवार एससी/ एसटी/ ओबीसी चा असल्यास जात प्रमाणपत्र.
  • आधार कार्ड.
  • अपंगत्व प्रमाणपत्र.
  • बोनफाईड/ अभ्यास प्रमाणपत्र. (परिशिष्ट-१)
  • कुटुंबाचा वार्षिक उत्पन्नाचा प्रमाणपत्र. (परिशिष्ट-२)
  • नूतणीकरणाच्या बाबतीत पदोन्नती प्रमाणपत्र. (परिशिष्ट-३)

अर्ज कसा करावा

• पात्र विद्यार्थी सक्षम शिष्यवृत्ती योजनेअंतर्गत वार्षिक शिष्यवृत्तीसाठी ऑनलाइन अर्जाद्वारे अर्ज करू शकतात.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजनेचा ऑनलाइन अर्ज हा राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती पोर्टलवर उपलब्ध आहे.
• विद्यार्थ्याने प्रथम नवीन नोंदणीवर क्लिक करून स्वतःची नोंदणी करावी लागेल.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजनेच्या नोंदणी फॉर्ममध्ये खालील माहिती भराव :-
  • अधिवास राज्य.
  • शिष्यवृत्तीची श्रेणी प्री-मॅट्रिक असो किंवा पोस्ट-मॅट्रिक असो.
  • नाव.
  • योजनेचा प्रकार.
  • जन्म दिनांक.
  • लिंग.
  • मोबाईल नंबर.
  • ईमेल आयडी.
  • बँक आयएफसी नंबर.
  • बँक अकाऊंट नंबर.
  • आधार नंबर.
• सर्व माहिती भरल्यानंतर नोंदणी वर क्लिक करावे.
• पोर्टलने दिलेल्या लॉगइन महितीसह अर्ज सबमिट करण्यासाठी लॉग इन करा.
• सक्षम शियआवृत्ती योजना निवडा, सर्व आवश्यक माहिती भरा आणि अर्ज सबमिट करा यावर क्लिक करा.
• अर्जाची छाननी विद्यार्थी जिथे शिकत आहे त्या संस्थेद्वारे आणि राज्य/केंद्रशासित प्रदेशच्या तंत्रशिक्षण विभागाद्वारे जिथे विद्यार्थी राहतो तिथे केली जाईल, आणि त्यानंतर निवडलेल्या उमेदवारांची यादी एआयसीटीई पोर्टलवर उपलब्ध होईल.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजनेसाठी अर्ज करण्याचा शेवटचा दिवस ३१ जानेवारी २०२४ आहे.
• पात्र विद्यार्थी ३१-०१-२०२४ रोजी किंवा त्यापूर्वी सक्षम शिष्यवृत्ती योजनेअंतर्गत  शिष्यवृत्ती म्हणून वार्षिक सहाय्यासाठी अर्ज करू शकतात.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना नूतनीकरणाच्या अधीन आहे, म्हणून उमेदवारांना दरवर्षी त्यांच्या अर्जाचे नूतनीकरण करावे लागेल.

योजनेचे वैशिष्ट्ये

• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना वर्षातून एकदाच उपलब्ध असते.
• अर्ज करण्यासाठी आधार नंबर आवश्यक आहे, आधार कार्डाशिवाय कोणताही अर्ज स्वीकारला जाणार नाही.
• जर उमेदवाराने अभ्यासक्रम सोडला तर पुढील शिष्यवृत्तीसाठी पात्र राहणार नाही.
• एआयसीटीई मान्यताप्राप्त संस्थांमध्ये शिकत असलेल्या विशेष दिव्यांग/ विशेष अपंग विद्यार्थ्यांसाठीच सक्षम शिष्यवृत्ती उपलब्ध आहे.
• या शिष्यवृत्तीमद्धे जागांची संख्या निश्चित नाही.
• सर्व पात्र उमेदवार, त्यांची संकया विचारात न घेता, सक्षम शिष्यवृत्ती योजनेअंतर्गत शिष्यवृत्ती प्रदान केली जाईल.
• या योजनेचा लाभ विद्यार्थ्यांना त्यांच्या अभ्यासक्रमाच्या पहिल्या आणि दुसऱ्या वर्षातच घेता येईल.
• शिष्यवृत्तीची रक्कम विद्यार्थ्याला त्यांना मदत करण्यासाठी पेमेंटसाठी दिले जाईल :-
  • कॉलेज फी.
  • संगणक खरेदीसाठी.
  • स्टेशनरी.
  • पुस्तके.
  • साहित्य.
  • सॉफ्टवेअर खरेदीसाठी इत्यादि.
• या योजनेअंतर्गत वसतिगृह शुल्क किंवा वैद्यकीय शुल्कासाठी कोणतेही अतिरिक्त अनुदान दिले जाणार नाही.
• तांत्रिक अभ्यासक्रम आणि तांत्रिक डिप्लोमा शिकणारे भिन्न-अपंग/ विशेष आव्हान असलेले विद्यार्थी शिष्यवृत्तीसाठी पात्र आहेत.
• निवडलेल्या विद्यार्थ्यांची यादी एआयसीटीई वेब पोर्टलवर उपलब्ध असेल.
• सीजीपीए चे टक्केवारीत रूपांतर करण्याची पद्धत म्हणजे सीजीपीएला ९.५ ने गुणाकार करणे. (सीजीपीए x ९.५).
• शिष्यवृत्तीची रक्कम विद्यार्थ्याला डायरेक्ट त्यांच्या बँक खात्यामध्ये दिली जाते.
• विद्यार्थ्याने पुढील वर्गात पदोन्नती न दिल्यास त्यांची शिष्यवृत्ती जप्त केली जाईल.
• शिष्यवृत्तीचे नूतनीकरण करतांना अभ्यासक्रमाचे पदोन्नती प्रमाणपत्र अपलोड करणे बंधनकारक आहे.
• योजनेचा लाभ घेतांना कोणत्याही कागदपत्रांची किंवा पुरावा जोडण्याची गरज नाही.

महत्वाचे फॉर्म

• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना बोनफाईड/ अभ्यास प्रमाणपत्.र (परिशिष्ट-१)
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना कुटुंबाचा वार्षिक उत्पन्नाचा प्रमाणपत्र. (परिशिष्ट-२)
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना नूतणीकरणाच्या बाबतीत पदोन्नती प्रमाणपत्र. (परिशिष्ट-३)

महत्वाच्या लिंक्स

• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना ऑनलाइन अर्ज.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना नोंदणी.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना  लॉग इन.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना अर्ज स्थिति.
• राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती योजना.
• राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती योजना ॲप.
• अखिल भारतीय तंत्रशिक्षण परिषद.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना पदवी अभ्यासक्रमासाठी मार्गदर्शन तत्वे.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना डिप्लोमा अभ्यासक्रमासाठी मार्गदर्शक तत्वे.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न.

संपर्काची माहिती

• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना हेल्पलाइन नंबर :- ०११-२९५८१११८.
• सक्षम शिष्यवृत्ती योजना हेल्पडेस्क ईमेल :- saksham@aicte-india.org.
• एआयसीटीई हेल्पलाइन नंबर :- ०११-२६१३१४९७.
• एआयसीटीई हेल्पडेस्क ईमेल :- ms@aicte-india.org.
• राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती पोर्टल हेल्पलाइन नंबर :- ०१२०-६६१९५४०.
• राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती पोर्टल हेल्पडेस्क ईमेल :- helpdesk@nsp.gov.in.
• विद्यार्थी विकास केंद्र (एसटीडीसी),
  अखिल भारतीय तंत्रशिक्षण परिषद,
  वसंत कुंज, नेल्सन मंडेला मार्ग,
  नवी दिल्ली- ११००७०.